Hoe voer je een competitiepaard?

Hoe voer je een competitiepaard?

Het goed voederen van sportpaarden kan een uitdaging zijn. Gelukkig bestaan er specialisten die als bezetenen op zoek gaan naar wetenschappelijke informatie en die voortdurend in de praktijk testen. Lizzie Drury, voedingsdeskundige van Saracen Horse Feeds, is één van hen. Dagelijks helpt zij topruiters zoals Harrie Smolders en Charlotte Dujardin bij het samenstellen van het perfecte rantsoen. In dit artikel geeft ze je een schat aan tips om je competitiepaard optimaal te voederen.

De voedingsnoden variëren per paard: alles is afhankelijk van factoren zoals lichaamsgewicht, conditiescore, discipline (bijv. endurance, jumping, eventing, dressuur, ...), omgeving, rijvaardigheid enzoverder. Maar alle sportpaarden trainen en presteren wel in gelijkaardige stressvolle omstandigheden. Dat hebben ze dus allemaal gemeen. Deze stresssituaties kunnen de gezondheid en prestaties op een negatieve manier beïnvloeden. Daarom is het belangrijk om een aantal voedings- en managementstrategieën aan te houden. Die zijn van cruciaal belang om het paard gezond te houden, los van het niveau waarop het paard deelneemt aan competities.
 

Foto: Philippe Oursel

De  basis

• Goede kwaliteit vezels zoals hooi, gras, ... moeten altijd de basis vormen van het dieet van elk paard. Het belang hiervan wordt vaak over het hoofd gezien. Een gebrek aan vezels zal de kans op maagzweren, kribbebijten, losse uitwerpselen, gewichtsverlies en prikkelbaarheid verhogen. Momenteel wordt aanbevolen om sportpaarden minimaal 1,5% van hun lichaamsgewicht (BW) per dag aan ruwvoer te voeren. Nog beter is een inname van ongeveer 2% van het BW aan ruwvoer en zelfs nog iets meer als je voordrooghooi geeft.
  
• Controleer en registreer regelmatig het lichaamsgewicht en de lichaamsconditie van je paard. Zo kan je nauwkeurig de voedingsbehoeften berekenen. Dit kan daarnaast helpen om een ​​optimaal wedstrijdgewicht te bereiken voor je paard.
  
• Veel voederbedrijven bieden tegen een kleine vergoeding een voeranalyseservice aan. Dit kan nuttig zijn om op basis van de voedingswaarde van het voer een nauwkeuriger rantsoen samen te stellen. Ik raad je dan ook aan om gedurende een bepaalde periode het ruwvoer en eventuele restjes te wegen. Zo kan je makkelijk vaststellen wat de werkelijke vezelopname van je paard is. Dit kan ook helpen om eventuele problemen op te lossen die verband houden met bijvoorbeeld verlies van lichaamsconditie of losse uitwerpselen.
  
• Sommige disciplines vereisen dat ruwvoer bijna continu wordt gevoerd, bijv. bij endurance. Onderzoek toonde aan dat rantsoenen met veel vezels zorgen voor een hogere wateropname. Bovendien houden vezels in de dikke darm water en elektrolyten vast en helpen ze zo uitdroging tegen te gaan.
  
• De timing van het voederen is ook een belangrijk onderdeel van goed voedingsmanagement. Om het risico op maagzweren te verminderen en paarden te helpen slapen, rusten en herstellen, kan je de 80:20 ratio hanteren. Dit houdt in dat je bij voorkeur 80% van de voeding overdag geeft en 20% ‘s nachts. Hou er wel rekening mee dat je het voeren van krachtvoer vermijd in de laatste vier à vijf uur voor zware inspanningen, zo krijgen het bloedglucose- en insulineniveau de kans om weer te dalen. Het is beter om in deze periode ruwvoer aan te bieden of een beperkte graastijd in te plannen. Deze hebben geen nadelig effect op het lichaamsgewicht of de prestaties. Vermijd daarnaast ook krachtvoer direct voor of na een (lange) reis.

Zout en andere supplementen  

• Naast water en energie, is zout het enige mineraal waar paarden steeds nood aan hebben. Voorzie daarom naast voldoende elektrolyten ook genoeg zout: stel een liksteen ter beschikking en voeg per dag minstens 200-300 gram zout aan het voer toe. Bij een hogere temperatuur en werklast, kan deze hoeveelheid best nog verhoogd worden. 
  
  
• Elektrolyten zijn een essentieel onderdeel van het rantsoen van een sportpaard, aangezien ze een belangrijke rol spelen bij het handhaven van de osmotische druk, de vochtbalans en de zenuw- en spieractiviteit. Door zweten (bijvoorbeeld tijdens het sporten) gaan natrium, kalium en chloride in grote hoeveelheden verloren. Verlies van deze elektrolyten veroorzaakt vermoeidheid en spierzwakte. Bovendien vermindert het de dorstreactie in geval van uitdroging. Het is daarom van vitaal belang dat sportpaarden aan  wedstrijd starten met een optimaal vochtniveau en een voldoende hoeveelheid elektrolyten in hun lichaam. Tijdens langdurige inspanning kan je elektrolyten daarom best vervangen of aanvullen. Opgelet: het toevoegen van elektrolyten moet altijd samengaan met het ter beschikking stellen van gewoon, zuiver water zonder supplementen of andere toevoegingen. Indien een paard weigert te drinken, geef dan geen elektrolytenpasta of -supplement. Het is zeker aangeraden om uw dierenarts of voedingsdeskundige te contacteren om een ​​correct elektrolytenprogramma op te zetten. Zo presteert je paard optimaal en wordt het niet te snel moe.
  
• Wanneer paarden reizen en deelnemen aan wedstrijden is het mogelijk dat ze gedurende langere tijd niets te eten krijgen. Dit leidt tot een opeenhoping van maagzuur en verhoogt de kans op maagzweren. Laat je paard daarom regelmatig grazen of voorzie een hooinet om de speekselproductie te stimuleren. Ook alfalfa/luzerne kan helpen om overtollig maagzuur te neutraliseren. Het is namelijk een natuurlijk antacidum met een hoog calciumgehalte. Het geven van een maaltijd met toegevoegde luzerne een half uur voor de training zal helpen om de buffercapaciteit van de maag te vergroten en een beschermende laag creëren die het risico op maagzweren minimaliseert. Luzerne helpt bovendien om verloren calcium in het zweet te vervangen en ondersteunt de celvernieuwing en het herstel van weefsels en spieren.
  
• Hou tijdens het reizen regelmatig waterpauzes om je paard gehydrateerd te houden. Wanneer je paard moeilijker drinkt tijdens het reizen, probeer dan eens gearomatiseerd water te geven. Een andere optie is geweekt suikerbietenwater, dit wordt zelden geweigerd! Test thuis op voorhand of je paard van dit water wil drinken voor je het test tijdens het vervoer. Een goed gehydrateerd paard zal beter presteren. Bovendien kan goede hydratatie het begin van vermoeidheid vertragen. Voeder van goede kwaliteit helpt ook om de wateropname te verhogen. Paarden drinken bijvoorbeeld binnen een uur nadat ze hooi hebben gegeten.
  

Bij het maken van een lange reis waarbij je meerdere dagen onderweg bent, kan je overwegen om aanvullende voedingsondersteuning voor het immuunsysteem aan te bieden. Natuurlijke vitamine E-supplementen, zoals Nano E ™, kunnen zowel 3 dagen voorafgaand aan de reis, tijdens wedstrijden als gedurende 3 dagen na de reis worden gegeven. Vitamine E draagt ​​rijkelijk bij aan het welzijn van het paard. Daarnaast speelt het een vitale rol bij de immuun-, cardiovasculaire en bloedsomloopfuncties. Bovendien is vitamine E een essentieel onderdeel van de antioxidantafweer van het lichaam. De meest voorkomende bron van vitamine E die in voer en supplementen wordt gebruikt, is synthetisch dl-alfa-tocoferylacetaat. Synthetische vitamine E is niet zo biologisch krachtig als natuurlijke vitamine E. Onderzoek heeft aangetoond dat het lichaam bij voorkeur natuurlijke vitamine E naar de weefsels transporteert en opneemt, waardoor de immuun functie wordt ondersteund en spierpijn wordt verminderd.

• Olie is ook een supplement dat vaak aan de voeding van paarden wordt toegevoegd. Het helpt om dat extra beetje glans aan de vacht te geven, om de caloriedichtheid van een rantsoen te verhogen zonder dat er grotere hoeveelheden krachtvoer moeten worden gevoerd, om essentiële vetzuren zoals linolzuur te leveren en om het uithoudingsvermogen te vergroten. Sojaolie en plantaardige olie zijn populaire supplementen waar je tot wel 450 ml van mag geven. Het is geen goed idee om te veel vloeibare olie te voeren. Onverteerde olie kan immers de achterste darm en de vertering van vezels verstoren. Om nog maar te zwijgen van de mogelijke smakelijkheidsproblemen van een ‘olieachtige’ maaltijd... Onthoud ook dat het toevoegen van extra olie de behoefte aan extra antioxidantbescherming in de vorm van vitamine E verhoogt. Het kan daarom geen kwaad om regelmatig bij een voedingsdeskundige na te gaan of je aan alles hebt gedacht. Als algemene vuistregel geldt: voor elke extra 100 ml olie die aan het rantsoen wordt toegevoegd, heb je 100 IE extra vitamine E nodig.
  
  
• Onderzoek heeft ook aangetoond dat het voederen van kaf (luzerne, gehakseld gras, ...) vóór het sporten, helpt om de bloedtoevoer naar het spijsverteringsstelsel op peil te houden. Dit verkleint de kans op bloed-reperfusie naar de maag na het sporten. Deze reperfusie kan namelijk schadelijk zijn en aanwezige maagontstekingen verergeren.

Een geschikt aanvullend voer

• Er zijn tegenwoordig steeds meer prestatievoeders beschikbaar om te voldoen aan de voedingsbehoeften van paarden die specifieke disciplines uitvoeren, bijv. Enduro-performance voor endurance- of eventingpaarden of Re-Leve voor paarden met een prikkelbaar temperament, spijsverteringsproblemen of spierproblemen. Paarden die gebruikt worden in disciplines waarin kracht belangrijk is, zullen baat hebben bij voeders die energie aanbrengen op basis van bronnen van zetmeel, zoals haver en gerst (bv. Saracen Competition Fit Mix). Paarden die getraind worden in disciplines waarin uithouding belangrijk is, zoals endurance of cross-country, hebben dan weer nood aan verteerbare vezelbronne zoals sojaschillen, suikerbiet en olie. Deze moeten in evenwicht zijn met voldoende granen en zetmeel, om ervoor te zorgen dat de spierglycogeenvoorraden aangevuld blijven.

• Voer is samengesteld om het paard van alle voedingsstoffen voorzien, maar de voorwaarde is dat het in de aanbevolen hoeveelheid wordt gegeven. Zorg er dus voor dat je het voer afweegt, om een ​​correcte inname te garanderen. Moet je paard gewicht verliezen, geef dan niet minder aanvullend voer maar kies voor een ander product. Gebruik dan bijvoorbeeld een balancer zoals Competition Fit Balancer of Essential Balancer om voldoende vitamines en mineralen en belangrijke antioxidanten zoals vitamine E en selenium te voorzien.  

• Paarden met een prikkelbaar temperament hebben meestal baat bij krachtvoer op basis van verteerbare vezels zoals sojaschillen, alfalfa en suikerbiet (bv. Saracen Re-Leve of Show Improver Pencils). De manier waarop deze in de darmen van het paard worden verteerd, zorgt ervoor dat de energie langzaam wordt aangeleverd. Dit is vooral van groot belang voor drukkere paarden.
  
• Voor paarden die meer ontspannen zijn en een zacht temperament hebben, zullen traditionele conditionerings- of prestatievoeders zoals Saracen Show Improver Mix of Enduro 100 volstaan om een optimale conditie te krijgen zonder prikkelbaar te worden. Dergelijke producten bevatten een verscheidenheid aan granen, b.v. gerst en maïs, die worden gemicroniseerd om ze beter verteerbaar en efficiënter te maken. Maar let wel op: voederproducten op basis van granen moeten steeds in gematigde hoeveelheden gevoerd worden en niet in één of twee grote maaltijden. Zo kunnen paarden ze efficiënt verteren zonder nadelige gevolgen voor de spijsvertering of het temperament. Als algemene vuistregel geldt dat je een paard niet meer dan 2kg en een pony niet meer dan 1kg krachtvoer per maaltijd geeft.
  
• Heb je een paard dat al dik wordt door enkel naar een zak voer te kijken of dat vatbaar is voor hoefbevangenheid? Dan kunnen de aanbevolen hoeveelheden krachtvoer te veel calorieën bevatten. Dit kan leiden tot overgewicht of andere problemen. Kies daarom in deze situaties voor een balancer met een laag caloriegehalte (bv. Stamm 30), die alle essentiële sporenelementen en hoogwaardige eiwitten leveren, maar weinig calorieën bevatten.

Water, vezels, gespreid voederen & naleven van hoeveelheden

Kortom: op welk niveau je ook competitie rijdt, alles begint bij: water, vezels, gespreid voederen en het naleven van hoeveelheden.

Aarzel niet je dierenarts en voedingsdeskundige om advies te vragen over de specifieke behoeften van jouw paard. 

Heb je nog vragen? Of ben je op zoek naar specifiek voedingsadvies? Neem dan contact op met voedingsdeskundige Lizzie Drury van Saracen Horse Feeds. Dat kan via een e-mail naar aifgnvace@lootovfoet.be.

Bron tekst: Saracen Horse Feed